Het saldo van de bijstellingen in deze Zomernota inclusief de mutaties in de reserves bedraagt € 5,762 miljoen voordelig. Dit saldo bestaat uit hogere baten ad € 70,901 miljoen en hogere lasten ad € 65,139 miljoen, na mutaties van de reserves.
In de zomernota stellen we dus onze begroting (de baten en lasten) bij. Dit raakt ook de rechtmatigheidsverantwoording. De invoering van de rechtmatigheidsverantwoording in 2023 zal na het zomerreces worden geëvalueerd met de Auditcommissie. Ook op landelijk niveau wordt dit geëvalueerd. Dit kan leiden tot voorstellen voor aanpassing van de financiële verordening.
De tabel 'Van begroting tot zomernota' laat op totaalniveau het verloop zien van de begroting tot aan deze zomernota. Deze stand bestaat uit primitieve begroting 2024 en de mutaties op de begroting voorafgaand aan de zomernota. De mutaties tot de zomernota betreft de besluitvorming door uw Staten na vaststelling van de primitieve begroting 2024. Het gaat hierbij om een viertal besluiten:
- de 1e begrotingswijziging 2024 , verwerking autonome ontwikkelingen;
- de 2e begrotingswijziging 2024 , verwerking coalitieakkoord;
- de meerjarige mutaties vanuit de Slotwijziging 2023 ;
- de bestemmings- en dekkingsvoorstellen en vrijval en toevoeging reserves vanuit de Jaarstukken 2023 (memorandum bestemmingsvoorstellen 2023 ).
Over deze bijstellingen is door uw Staten al besloten en zijn om die reden niet opnieuw in deze zomernota gepresenteerd. Het financiële effect van deze besluitvorming op het begrotingssaldo is als volgt:
Besluitvorming | Financieel effect 2024 (x € 1.000) |
|---|---|
1e begrotingswijziging 2024 | -850 |
2e begrotingswijziging 2024 | -20.175 |
Slotwijziging 2023 | 3.291 |
Bestemmingsvoorstellen Jaarstukken 2023* | 0 |
Mutaties tot de zomernota | -17.734 |
* de bestemmingsvoorstellen uit de Jaarstukken 2023 lopen via de Saldireserve en hebben daarmee geen effect op het begrotingssaldo.
Van begroting tot zomernota
Programma | Baten | Lasten | Saldo | Begroting | Begroting | Begroting |
|---|---|---|---|---|---|---|
Stand primitieve begroting 2024 | 607.066 | 658.813 | -51.747 | 4.995 | 22.245 | 10.886 |
Mutaties tot de zomernota | 18.124 | 57.040 | -38.916 | -42.461 | -46.883 | -45.426 |
Totaal programma's tot de zomernota | 625.190 | 715.853 | -90.663 | -37.466 | -24.638 | -34.540 |
Mutaties reserves | Onttrekking | Toevoeging | Saldo | Begroting | Begroting | Begroting |
Stand primitieve begroting 2024 | 77.902 | 5.288 | 72.614 | 27.910 | 12.469 | 30.579 |
Mutaties tot de zomernota | 36.647 | 15.465 | 21.182 | 9.924 | 12.540 | 4.625 |
Totaal mutaties reserves | 114.549 | 20.753 | 93.796 | 37.834 | 25.009 | 35.204 |
Totaal voor zomernota | 739.739 | 736.606 | 3.133 | 368 | 371 | 664 |
Bovenstaande tabel geeft de mutaties weer tussen de primitieve begroting en deze zomernota. Dit zijn de mutaties tot de zomernota, te weten de slotwijziging, de eerste begrotingswijziging en tweede begrotingswijziging.
De volgende tabel bevat een totaaloverzicht per programma van alle bijstellingen in deze zomernota. De 'Begroting voor zomernota' en de 'Bijstellingen zomernota' leiden tot de 'Bijgestelde begroting'.
De laatste kolom in onderstaand overzicht laat per programma de realisatie zien tot en met 30 april.
In deze Zomernota wordt voorgesteld om de baten te verhogen met in totaal € 57,711 miljoen en de lasten te verhogen met in totaal € 32,794 miljoen. Dat in de volgende tabel terug te zien in de kolom 'Bijstellingen zomernota'. Het verhogen van de baten heeft voor ongeveer de helft te maken met de effecten uit de Meicirculaire 2024. Hierover bent u in de Statenbrief ‘Meicirculaire provinciefonds 2024’ nader geïnformeerd.
Ook worden voorstellen gedaan om verschillende reserves te muteren. In totaal stellen we in deze zomernota voor om € 13,190 miljoen aan diverse reserves te onttrekken. Daarmee verlagen we het saldo van onze reserves en geven we dekking voor het kunnen doen van uitgaven. Tegelijkertijd wordt voorgesteld om een bedrag van € 32,345 miljoen in diverse reserves te storten. Hiermee verhogen we het saldo van onze reserves en verlagen we onze lastenbudgetten. Dit betreft met name de storting in de Saldireserve als gevolg de effecten Meicirculaire 2024.
Na verrekening met de dotaties en onttrekkingen aan de reserves bedraagt het verhoogde saldo van de baten € 70,901 miljoen en het verhoogde saldo van laten van € 65,139 miljoen. Per saldo tellen deze bedragen op tot het positieve saldo van baten en lasten van deze Zomernota van € 5,762 miljoen.
Programma | Begroting voor zomernota | Begroting voor zomernota | Begroting voor zomernota | Bijstellingen zomernota | Bijstellingen zomernota | Bijstellingen zomernota | Bijgestelde begroting | Bijgestelde begroting | Bijgestelde begroting | Realisatie t/m 30 april | Realisatie t/m 30 april | Realisatie t/m 30 april |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Baten | Lasten | Saldo | Baten | Lasten | Saldo | Baten | Lasten | Saldo | Baten | Lasten | Saldo | |
1 Ruimtelijke Ontwikkeling | 1.938 | -27.834 | -25.896 | 3.546 | -6.124 | -2.578 | 5.484 | -33.958 | -28.474 | 325 | -10.819 | -10.494 |
2 Landelijk gebied | 4.156 | -77.939 | -73.783 | 4.767 | -6.716 | -1.949 | 8.923 | -84.656 | -75.733 | 3 | -31.397 | -31.394 |
3 Bodem, water en milieu | 6.948 | -42.131 | -35.183 | 0 | 344 | 344 | 6.948 | -41.788 | -34.840 | 306 | -8.217 | -7.911 |
4 Energietransitie | 520 | -12.670 | -12.150 | 755 | -707 | 48 | 1.275 | -13.377 | -12.102 | 0 | -3.196 | -3.196 |
5 Bereikbaarheid I - Algemeen | 3.451 | -100.772 | -97.321 | -821 | -946 | -1.767 | 2.630 | -101.717 | -99.088 | 236 | -23.700 | -23.464 |
6 Bereikbaarheid II - Openbaar Vervoer | 17.179 | -181.360 | -164.181 | 18.992 | -20.710 | -1.718 | 36.171 | -202.070 | -165.899 | 621 | -132.094 | -131.473 |
7 Cultuur en erfgoed | 997 | -44.625 | -43.628 | 282 | 863 | 1.145 | 1.279 | -43.762 | -42.483 | 10 | -15.440 | -15.430 |
8 Economie | 118 | -12.830 | -12.712 | 1.812 | -1.602 | 210 | 1.930 | -14.432 | -12.502 | 1 | -5.245 | -5.243 |
9 Bestuur | 606 | -20.261 | -19.656 | -133 | -372 | -505 | 473 | -20.633 | -20.161 | 209 | -6.600 | -6.391 |
10 Overzicht Overhead | 4.149 | -68.374 | -64.226 | -500 | -144 | -644 | 3.649 | -68.518 | -64.870 | 1.483 | -17.704 | -16.220 |
Totaal programma's | 40.061 | -588.796 | -548.735 | 28.700 | -36.115 | -7.415 | 68.761 | -624.911 | -556.149 | 3.195 | -254.411 | -251.215 |
91 Algemene middelen | 467.706 | -9.635 | 458.071 | 29.011 | 3.320 | 32.331 | 496.717 | -6.314 | 490.403 | 157.101 | -7 | 157.094 |
Totaal algemene middelen | 467.706 | -9.635 | 458.071 | 29.011 | 3.320 | 32.331 | 496.717 | -6.314 | 490.403 | 157.101 | -7 | 157.094 |
Totaal voor bestemming | 507.767 | -598.430 | -90.663 | 57.711 | -32.794 | 24.917 | 565.478 | -631.225 | -65.747 | 160.296 | -254.418 | -94.122 |
Mutaties reserves | 114.549 | -20.753 | 93.796 | 13.190 | -32.345 | -19.155 | 127.739 | -53.098 | 74.641 | |||
Saldo begroting na zomernota | 622.316 | -619.183 | 3.133 | 70.901 | -65.139 | 5.762 | 693.217 | -684.323 | 8.895 | 160.296 | -254.418 | -94.122 |
Overzicht voorgestelde bijstellingen
Onderstaand overzicht toont de incidentele verwerking van de financiële bijstellingen in deze zomernota met een voor- of nadelig financieel effect groter dan € 250.000 in 2024. De bijstellingen met een structureel karakter, bijvoorbeeld de meicirculaire en motorrijtuigenbelasting, worden voor 2025 en latere jaren meegenomen in de Programmabegroting 2025. Een voordelig effect ontstaat door hogere baten, of lagere lasten. Nadelige effecten zijn lagere baten, of hogere lasten. In de toelichtingen per beleidsdoel bij de programma’s worden deze bijstellingen en de mutaties kleiner dan € 250.000 nader toegelicht.
Categorie | Bijstellingen met een voordelig effect > € 250k | Programma | Bedrag (€ 1.000) |
|---|---|---|---|
Autonome ontw. | Meicirculaire 2024 provinciefonds | Algemene middelen | 3.482 |
Autonome ontw. | Stedin | Algemene middelen | 2.100 |
Autonome ontw. | Rente financieringsbehoefte 2024 | Algemene middelen | 1.200 |
Ontw. in progr. | Actualisatie kapitaallasten ov, vaarwegen en wegen | 5 en 6 | 880 |
Kasritme versch. | Verschuiving i.v.m. invulling taakstelling | 7 | 550 |
Divers | Overige mutaties met een voordelig effect < € 250k | Divers | 403 |
Voordelig effect op het saldo van baten en lasten | 8.615 | ||
Categorie | Bijstellingen met een nadelig effect > € 250k | Programma | Bedrag (€ 1.000) |
Autonome ontw. | Bijstelling verwachte opbrengst opcenten motorrijtuigenbelasting | Algemene middelen | 563 |
Autonome ontw. | Effect CAO 2024-2025 | Algemene middelen | 562 |
Autonome ontw. | Verrekening herindeling Vijfheerenlanden | 5 | 1.200 |
Autonome ontw. | Programma Wet Open Overheid (WOO) budget 2024 | 10 | 507 |
Divers | Overige mutaties met een nadelig effect < € 250k | Divers | 21 |
Nadelig effect op het saldo van baten en lasten | 2.853 | ||
Saldo Zomernota | 5.762 |
Bijstellingen met een voordelig effect
- De Meicirculaire 2024 provinciefonds zorgt voor een voordelig financieel effect van € 3,482 miljoen. Via de Statenbrief ‘Meicirculaire provinciefonds 2024’ bent u hierover reeds geïnformeerd.
- Op 20 maart jl. heeft u besloten om de stelpost Stedin vrij te laten vallen naar algemene middelen. Dit zorgt voor een voordelig effect van € 2,1 miljoen. Voor 2024 vindt de verwerking hiervan plaats in de zomernota. Voor 2025 en verder is dit verwerkt in de Kadernota 2025.
- De financieringsbehoefte blijkt in 2024 lager dan bij de begroting ingeschat. Om die reden verlagen we de stelpost rente met € 1,2 miljoen ten gunste van de algemene middelen.
- Ook de actualisatie van het Meerjaren Investeringsplan (MIP) van de bereikbaarheidsprogramma's 5 en 6 leidt tot een voordelig effect, als gevolg van lagere kapitaallasten. Dit komt met name door een herrekening van de werkelijke uitgaven en bijstelling van de ingebruikname van de activa.
Bijstellingen met een nadelig effect
- Het grootste nadelig effect doet zich voor in programma 5 (Bereikbaarheid I Algemeen). De jaarlijkse compensatie die de provincie Utrecht ontvangt van de provincie Zuid-Holland voor het beheer en onderhoud van het Zederikse deel van het Merwedekanaal, is door uitstel van de herijking van het provinciefonds verlaagd. Het resterende bedrag van € 1,5 miljoen van de te ontvangen afkoopsom is voor de jaren 2024 en 2025 verlaagd met € 1,2 miljoen respectievelijk € 0,3 miljoen.
- Daarnaast zijn er twee autonome ontwikkelingen met een nadelig effect op het begrotingssaldo, namelijk een lagere verwachte opbrengst opcenten motorrijtuigenbelasting en het effect van de CAO-stijging 2024-2025. Per saldo zorgen deze autonome ontwikkelingen voor een nadeel van € 1,1 miljoen.
- Tot slot wordt in deze zomernota voorgesteld om het budget 2024 voor WOO ad € 0,5 miljoen beschikbaar te stellen vanuit de algemene middelen. Via de Mei- en Septembercirculaire 2021 is het budget WOO voor 2024 in eerste instantie toegevoegd aan de algemene middelen.
In de programmaverantwoording van hoofdstuk 3 zijn op het niveau van de beleidsdoelen alle bijstellingen met een effect op de begroting toegelicht.
Overzicht verwachte ontwikkeling van de reserves
Onderstaande tabel laat het verloop van onze reserves zien in het jaar 2024. De stand per 1-1-2024 is eindstand van de Jaarrekening 2023. De resultaatbestemmingen uit de Jaarstukken 2023 zijn in de tabel als aparte kolom gepresenteerd. Daarnaast zijn per reserve ook alle overige toevoegingen en onttrekkingen in 2024 zichtbaar gemaakt.
Verloopoverzicht reserves | Saldo | Resultaat-bestemming 2023: | Resultaat-bestemming 2023: | Toevoe-gingen | Onttrek-kingen | Prognose |
|---|---|---|---|---|---|---|
a. Algemene reserves | ||||||
Saldireserve | 131.529 | 4.679 | 17.864 | 25.906 | 12.590 | 131.660 |
Reserve Weerstandsvermogen | 45.000 | - | 3.200 | - | - | 41.800 |
Subtotaal a. | 176.529 | 4.679 | 21.064 | 25.906 | 12.590 | 173.460 |
b. Bestemmingsreserves | ||||||
Afwaardering aandelen deelnemingen | 6.000 | - | - | 3.000 | - | 9.000 |
Beheer en Onderhoud Openbaar vervoer | 4.513 | - | - | - | 802 | 3.711 |
Beheer en Onderhoud (vaar)wegen | 3.664 | - | - | - | 1.240 | 2.424 |
Cofinancieringsfonds | 22 | - | - | - | - | 22 |
Egalisatie Bodemsanering | 4.265 | - | - | - | 3.377 | 888 |
Energietransitie | 4.023 | - | - | 3.000 | 1.564 | 5.459 |
Gebiedsprocessen Stikstof | 23.792 | - | - | - | 5.950 | 17.842 |
Res. Groen groeit mee | 6.000 | - | - | - | 221 | 5.779 |
Groot onderhoud Huisvesting | 3.997 | - | - | - | - | 3.997 |
Hart vd Heuvelrug/Vliegbasis Soesterberg | 6.418 | - | 99 | - | 2.797 | 3.522 |
IGP/RAP | 2.000 | - | - | - | 200 | 1.800 |
Investeringsfonds Provinciaal erfgoed | 2.813 | - | - | 1.500 | 2.700 | 1.613 |
Lastneming subsidies | 5.458 | - | - | - | 2.036 | 3.422 |
Meerjarige projecten | 24.453 | - | - | - | 5.636 | 18.817 |
Mobiliteitsprogramma | 98.630 | 550 | 1.380 | 233 | 30.296 | 67.737 |
OV Concessie | 25.657 | - | - | 9.000 | 20.273 | 14.384 |
Programma Landelijk gebied | 110.380 | 1.423 | - | 4.099 | 12.642 | 103.260 |
Realisatiestrategie Natuurvisie | 13.467 | 1.208 | - | - | 4.372 | 10.303 |
Subtotaal b. | 345.552 | 3.181 | 1.479 | 20.832 | 94.106 | 273.980 |
Totaal (a + b) | 522.081 | 7.860 | 22.543 | 46.738 | 106.696 | 447.440 |
De toevoegingen en onttrekkingen aan de Saldireserve die in deze zomernota zijn voorgesteld lichten we hier toe.
- Voorgesteld wordt om de zogenaamde Bikker-gelden uit het provinciefonds van in totaal € 25,9 miljoen toe te voegen aan de Saldireserve. Het gaat hierbij om drie decentrale uitkeringen (DU) met betrekking tot het openbaar vervoer. De DU worden volgens de verslaggevingsregels als baten verantwoord bij de algemene middelen.
- Daarnaast wordt voorgesteld om in 2024 in totaal € 5 miljoen aan de Saldireserve te onttrekken. De voorgestelde onttrekking heeft twee componenten:
- Een bedrag van € 2 miljoen heeft betrekking op de versterking van de provinciale rol bij woningbouwopgave en volkshuisvesting. In het coalitieakkoord zijn hier middelen voor gereserveerd in het 'fonds versnelling woningbouw' van in totaal € 20 miljoen. In deze zomernota wordt nu voorgesteld om hiervan in 2024 € 2 miljoen te onttrekken aan de Saldireserve. Uw Staten is hier in via een aparte Statenbrief reeds over geïnformeerd. In de jaren 2025, 2026 en 2027 gaat het om een jaarlijks bedrag van € 6 miljoen.
- Een bedrag van € 3 miljoen heeft betrekking op de versnelling energietransitie. Het gaat hierbij om € 1 miljoen ten behoeve van het ontwikkelen van energiehubs en € 2 miljoen voor grootschalige aanpak isolatie. Het bedrag van € 3 miljoen wordt gestort in de reserve Energietransitie. Door uw Staten is via een Statenvoorstel reeds besloten om voor de versnelling energietransitie tot en met 2027 in totaal € 15,25 miljoen uit de Saldireserve beschikbaar te stellen en toe voegen aan de reserve Energietransitie.
Naast mutaties aan de Saldireserve worden er in de zomernota ook voorstellen gedaan om bestemmingsreserves te muteren. In totaal wordt voorgesteld om ruim € 6 miljoen aan de bestemmingsreserves toe te voegen. Dit betreft o.a. de toevoeging van € 3 miljoen aan de reserve Energietransitie. Ook wordt een storting van € 1,5 miljoen in de reserve Natuur Netwerk Nederland (onderdeel van de reserve Programma Landelijk Gebied) voorgesteld in verband met de aframing van het budget voor ontwikkeling Natuurnetwerk Nederland (NNN).
Daarnaast wordt voorgesteld om ruim € 8 miljoen te onttrekken aan diverse bestemmingsreserves. Dit betreft o.a. de onttrekking aan de reserve Versnelling woningbouw (onderdeel van de reserve Meerjarige projecten) van ruim € 2,7 miljoen, in verband met het ophogen we ons budget voor de versnelling van de woningbouw.
De bestemmingsreserves zullen bij het opstellen van de Programmabegroting 2025 tegen het licht worden gehouden. Hierbij vindt onder andere een toetsing plaats van de bestedingsplannen en een beoordeling van de meerjarige mutaties van de reserves in de begroting. Indien dit leidt tot een bijstelling in 2024 verwerken we dat in de Slotwijziging 2024. Meerjarige effecten nemen we mee in de begroting 2025.
Bestemmingsvoorstellen Jaarrekening 2023
Bij het vaststellen van de Jaarstukken 2023 is door uw Staten ingestemd om € 14,898 miljoen van het rekeningresultaat te bestemmen en over te hevelen naar 2024. Tijdens het proces van de zomernota is er een inventarisatie gedaan hoe het staat met de besteding van de overgehevelde middelen. Er is geconstateerd dat de overgehevelde middelen in de meeste gevallen al tot uitgaven, dan wel verplichtingen, hebben geleid in 2024.
In een aantal gevallen is er nog geen sprake van bestedingen. Dat komt bijvoorbeeld doordat doorbelastingen en/of bijdragen pas aan het einde van het jaar worden geboekt, waardoor er ten tijde van het opstellen van de zomernota nog geen bestedingen zijn gedaan.
Verloopstaat begrotingssaldo
De verloopstaat laat de ontwikkeling zien van het meerjarige begrotingssaldo.
Het overzicht toont eerst het begrotingssaldo van de primitieve begroting 2024. Vervolgens leiden de tussentijdse besluiten (1e en 2e begrotingswijziging 2024 en meerjarige effecten Slotwijziging 2023) tot het begrotingssaldo voor zomernota. Dit is het begrotingssaldo per 30 april. Het effect van de Kadernota 2025 is hierin nog niet meegenomen. De kadernota is daarom op een aparte regel gepresenteerd in onderstaand overzicht en leidt tot de stand na kadernota. Daarbij opgeteld het saldo van de Zomernota 2024 laat het meerjarig begrotingssaldo na deze zomernota zien.
Verloopstaat begrotingssaldo | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 |
|---|---|---|---|---|
Bedragen x € 1.000 | ||||
Primitieve begroting 2024 | 20.867 | 32.905 | 34.714 | 41.465 |
Tussentijdse besluiten | -17.734 | -30.191 | -27.342 | -20.986 |
Begrotingssaldo voor zomernota | 3.133 | 2.714 | 7.372 | 20.479 |
Kadernota 2025 | - | -2.346 | -7.001 | -19.815 |
Begrotingssaldo na kadernota | 3.133 | 368 | 371 | 664 |
Zomernota 2024 | 5.762 | -501 | 56 | -125 |
Begrotingssaldo na zomernota | 8.895 | -133 | 427 | 539 |
Ontwikkelingen met meerjarig effect op begrotingssaldo
In deze zomernota zijn meerjarige bijstellingen opgenomen. Dat wil zeggen dat niet alleen de begroting van 2024, maar ook die van het jaar (of jaren) daarna wordt gemuteerd. De meeste van die mutaties zijn budgettair neutraal binnen een programma en beïnvloeden niet het begrotingssaldo.
Er is daarentegen een aantal mutaties met een meerjarig effect op het begrotingssaldo, te weten:
- Dividenduitkering van Stedin en BNG over het boekjaar 2023 van structureel € 186.000 voordelig vanaf 2024.
- Verlaging van de compensatie die de provincie Utrecht ontvangt van de provincie Zuid-Holland voor het beheer en onderhoud van het Zederikse deel van het Merwedekanaal ad € 300.000 nadelig in 2025.
- Kasritmewijzigingen waarbij incidenteel budget van 2024 via het begrotingssaldo wordt doorgeschoven naar latere jaren. Een aantal incidentele middelen worden niet meer in 2024 uitgegeven, maar in latere jaren. De kasritmewijzigingen zorgen in 2024 voor een voordelig financieel effect van € 766.000. In 2025 is het effect € 366.000 nadelig, in 2026 € 110.000 nadelig en in 2027 € 290.000 nadelig. Over de jaarschijven heen zijn kasritmewijzigingen budgettair neutraal, maar per jaarschijf heeft het wel een financieel effect op het begrotingssaldo.
- Uitvoering van de taak hergebruik stedelijk afvalwater zorgt voor een nadelig effect van € 21.000 tot en met 2027.